 |
| Dr. Ambedkar| Wisdom मराठी |
भारताच्या इतिहासात अनेक थोर व्यक्तिमत्त्वांनी समाज बदलण्यासाठी संघर्ष केला आहे, पण डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर यांचे स्थान यामध्ये सर्वश्रेष्ठ आहे. त्यांनी आयुष्यभर अन्याय, विषमता, जातिभेद यांच्याविरोधात लढा दिला आणि समतेवर आधारित समाजाची उभारणी करण्यासाठी आपल्या प्रज्ञेचा आणि परिश्रमांचा अणुरूप वापर केला.
शिकण्याची जिद्द आणि संघर्षमय बालपण
१४ एप्रिल १८९१ रोजी मध्यप्रदेशातील महू या लष्करी ठाण्यावर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा जन्म झाला. त्यांच्या कुटुंबाचे मूळ गाव महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यातील आंबवडे हे होते. ते महार या दलित समाजात जन्माला आले. त्यावेळच्या भारतात अस्पृश्यतेची बेडी समाजमनावर घट्ट रुतली होती. शाळेत शिक्षण घेताना त्यांना अस्पृश्यतेचा लांच्छनात्मक आणि जिव्हारी लागणारा अनुभव रोजचा झाला होता.
पण बाबासाहेबांनी शिक्षणाची मशाल अखंड प्रज्वलित ठेवली. त्यांनी कधीही परिस्थितीसमोर हार मानली नाही. आपल्या प्रचंड बुद्धिमत्ता आणि कष्टाच्या जोरावर त्यांनी मॅट्रिक, बी.ए., एम.ए., पीएच.डी., एलएल.डी., डी.एस.सी. अशा अनेक पदव्या मिळवल्या. विशेष म्हणजे, त्यांनी कोलंबिया विद्यापीठ आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स सारख्या जगप्रसिद्ध संस्थांमधून उच्च शिक्षण घेतले.
समाजसुधारणेचा आणि मानवतेचा क्रांतिकारक लढा
शिक्षण पूर्ण करून भारतात परतल्यानंतर बाबासाहेबांनी अस्पृश्यता, जातीय भेदभाव आणि सामाजिक विषमतेविरुद्ध आपल्या जीवनाचा प्रत्येक क्षण समर्पित केला. त्यांनी "बहिष्कृत भारत", "जनता", "मूकनायक" यासारख्या पत्रिकांद्वारे समाजप्रबोधनाचे कार्य केले.
महाड येथील चवदार तळ्याचे आंदोलन (१९२७) हे अस्पृश्यांवर होणाऱ्या अन्यायाविरोधातील त्यांचे एक ऐतिहासिक पाऊल होते. या आंदोलनातून त्यांनी पिण्याच्या पाण्याच्या समान हक्कासाठी आवाज उठवला आणि सामाजिक बंड पुकारले. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर — मानवमुक्तीसाठी लढणारा युगपुरुष.
तसेच, कालाराम मंदिर प्रवेश आंदोलन हा आणखी एक महत्त्वाचा टप्पा. त्यांनी अस्पृश्यांना देवदर्शनाचा अधिकार मिळवून देण्यासाठी हे आंदोलन छेडले आणि मंदिरांचे दार सर्वांसाठी खुले करण्याचा प्रचंड प्रयत्न केला.
भारतीय संविधानाचे शिल्पकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
भारतीय स्वातंत्र्यानंतर, डॉ. आंबेडकर यांची घटना समितीच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती झाली. भारतीय संविधानाच्या मसुद्याच्या निर्मितीत त्यांनी अतुलनीय योगदान दिले. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली तयार झालेले भारतीय संविधान हे जगातील सर्वसमावेशक, मानवाधिकाराधिष्ठित आणि लोकशाही मूल्यांना मानणारे एक आदर्श दस्तावेज ठरले.
त्यांनी समानता, स्वातंत्र्य, सामाजिक न्याय आणि धर्मनिरपेक्षतेचा पाया संविधानात भक्कमपणे रोवला. दलित, आदिवासी, मागासवर्गीय आणि महिलांसाठी आरक्षणाची तरतूद त्यांच्या विचारधारेचा सामाजिक समतेकडे टाकलेला ठोस पाऊल होता. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर — मानवमुक्तीसाठी लढणारा युगपुरुष.
स्त्रीसमानतेचा आणि शिक्षणाचा पुरस्कार
बाबासाहेबांचा दृष्टिकोन केवळ दलित मुक्तीपुरता मर्यादित नव्हता. त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आणि सामाजिक सन्मानासाठी मोठा आवाज उठवला. त्यांच्या मते, समाजाची प्रगती ही स्त्री-पुरुष समानतेशिवाय शक्यच नव्हती.
त्यांनी शिक्षणालाही अनन्यसाधारण महत्त्व दिले. त्यांचा विश्वास होता की, शिक्षण हेच सामाजिक क्रांतीचे खरे शस्त्र आहे. त्यामुळे त्यांनी "शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा" असा मंत्र दिला. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर — मानवमुक्तीसाठी लढणारा युगपुरुष.
धम्मदीक्षा आणि अंतिम संघर्ष
डॉ. आंबेडकर यांनी जातिव्यवस्थेच्या जाचातून मुक्त होण्यासाठी बौद्ध धर्माचा स्वीकार केला. १४ ऑक्टोबर १९५६ रोजी नागपूर येथे ऐतिहासिक दीक्षा घेऊन लाखो अनुयायांसह त्यांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला. हे केवळ धर्मपरिवर्तन नव्हते, तर सामाजिक क्रांतीचे एक मोठे पाऊल होते. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर — मानवमुक्तीसाठी लढणारा युगपुरुष.
६ डिसेंबर १९५६ रोजी बाबासाहेबांनी जगाचा निरोप घेतला. परंतु त्यांचे विचार, त्यांची तत्वं, आणि त्यांचा लढ्याचा वारसा अजूनही लाखो-कोट्यवधी लोकांना प्रेरणा देतो.
समारोप
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे केवळ भारताचे संविधानकार नव्हते, तर ते सामाजिक समतेचे शिल्पकार आणि स्वाभिमानाचे प्रतीक होते. त्यांनी संपूर्ण आयुष्य समाजातील तळागाळातील लोकांसाठी समर्पित केले. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर — मानवमुक्तीसाठी लढणारा युगपुरुष.
आजही त्यांच्या "शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा" या त्रिसूत्रीवर चालणं हीच त्यांच्या कार्याला खरी श्रद्धांजली आहे.
जय भीम! जय भारत! जय महाराष्ट्र!
No comments:
Post a Comment